hrvatski

USPOREDBA ULTRAZVUČNE EKSTRAKCIJE I UBRZANE EKSTRAKCIJE OTAPALOM PRI ODREĐIVANJU PAU U LEBDEĆIM ČESTICAMA

Policiklički aromatski ugljikovodici (PAU) jedni su od najpoznatijih onečišćivača okoliša koji mogu imati štetan učinak na zdravlje ljudi. Prethodna istraživanja pokazala su da neki PAU-i imaju visok kancerogeni i mutageni potencijal. U dosadašnjim istraživanjima kod priprave uzoraka iz okoliša upotrebljavale su se razne metode ekstrakcije PAU-a. Metode ekstrakcije moraju biti učinkovite, praktične, pouzdane i postojane. U novijim istraživanjima još uvijek je zastupljena Soxhlet ekstrakcija zbog svoje visoke učinkovitosti, no sve više se upotrebljavaju i druge metode, poput ultrazvučne ekstrakcije (UZV), ekstrakcije mikrovalovima te u novije vrijeme i ubrzane ekstrakcije otapalom (ASE). ASE pri ekstrakciji PAU-a uglavnom ima istu učinkovitost kao i Soxhlet ekstrakcija, ali se pri tome koristi vrlo mali volumen otapala. Međutim, sam uređaj zahtjeva prilično visoka ulaganja pri nabavi i održavanju, a problem može predstavljati i sastavljanje te rastavljanje ćelija za ekstrakciju uzoraka u svakodnevnom radu. Cilj ovog istraživanja bio je usporediti učinkovitost ultrazvučne ekstrakcije i ubrzane ekstrakcije otapalom pri analizi PAU-a iz zraka i standardnog referentnog materijala (Urban Dust, NIST 1649b). Rezultati pokazuju vrlo dobru korelaciju za oba postupka priprave (R2 = 0, 98 za UZV ekstrakciju i R2 = 0, 99 za ASE ekstrakciju). Ispitana je i učinkovitost ekstrakcije PAU-a iz realnih uzoraka. Uzorci lebdećih čestica prikupljeni su tijekom 20 dana u stambenom, urbanom području. 24-satni uzorci frakcije lebdećih čestica PM10 sakupljani su na kvarcnim filtrima pomoću automatskih uzorkivača malih volumena prosisanog zraka (LVS3, Sven Leckel). Kvarcni filtar prerezan je na dva dijela. Jedan dio korišten je za ekstrakciju ASE-om, a drugi za ekstrakciju UZV-om. Analiza uzoraka provedena je tekućinskom kromatografijom visoke djelotvornosti uz fluorescentni detektor promjenjivih valnih duljina ekscitacije i emisije. Kod ekstrakcije standardnog referentnog materijala ASE je imala bolju učinkovitost za PAU-ove s četiri aromatska prstena (fluoranten, piren, benzo(a)antracen, krizen), koji lakše isparavaju, u odnosu na PAU-e s većim brojem prstenova. Kod priprave PAU-a iz uzoraka PM10 sakupljenih na filtre, ASE je pokazala bolju učinkovitost za sve PAU-ove, a naročito za fluoranten i piren. Učinkovitost ASE ekstrakcije PAU za NIST 1649b bila je veća od 96 %, dok je za UZV ekstrakciju učinkovitost bila veća od 82 %. Ovo istraživanje pokazalo je da su oba postupka ekstrakcije PAU iz lebdećih čestica prikladna za pripravu uzoraka te da ASE u odnosu na UZV pokazuje nešto bolju učinkovitost ekstrakcije, naročito kod PAU s manjim brojem aromatskih prstenova.

ASE ; UZV ; PAU

nije evidentirano