hrvatski

Povezanost sadržaja piretrina i razvojnog stadija cvata dalmatinskog buhača

Dalmatinski buhač (Tanacetum cinerariifolium Trevir./ Sch. /Bip) je endemska vrsta istočne obale Jadranskog mora. Biljna je vrsta od velike ekonomske važnosti zbog sadržaja prirodnog insekticida piretrina, kojeg čini šest aktivnih sastavnica, i to: piretrin I i II, cinerin I i II te jasmolin I i II. Zbog niske toksičnosti za ljude i toplokrvne životinje primjena piretrina je dozvoljena u ekološkom uzgoju hrane. Cilj ovog rada bio je utvrditi potencijalne razlike u sadržaju piretrina ovisno o razvojnom stadiju cvata dalmatinskog buhača međusobnom usporedbom razvojnih faza dviju prirodnih populacija (Senj i Biokovo). Za ekstrakciju piretrina iz suhih cvjetnih glavica dalmatinskog buhača korištena je metoda ekstrakcije disperzijom matrice u čvrstoj fazi, dok je identifikacija i kvantifikacija svih šest sastavnica piretrina provedena tekućinskom kromatografijom visoke djelotvornosti. Najniži sadržaj piretrina kod obje populacije utvrđen je u 1. razvojnom stadiju (neotvoreni pupovi, nazire se vrh jezičastih cvjetova) ; kod populacije Biokovo iznosio je 0, 53 % po masi suhog cvata, dok je kod populacije Senj iznosio nešto više, odnosno 0, 58%. U 3. razvojnom stadiju (jezičasti cvjetovi razvijeni, naziru se cjevasti cvjetovi) utvrđen je najviši ukupni sadržaj piretrina ; kod populacije Biokovo iznosio je 0, 99% po masi suhog cvata, dok je kod populacije Senj iznosio 1, 17% po masi suhog cvata. Populacija Senj u svim razvojnim fazama bilježi viši omjer pir I/ pir II, a samim time i veću insekticidnu aktivnost u odnosu na populaciju Biokovo. Omjer pir I/ pir II kod populacije Senj kontinuirano je rastao prema 7. razvojnom stadiju u kojem je i zabilježena njegova najveća vrijednost. Vrijednost omjera pir I/ pir II kod populacije Biokovo oscilirala je kroz svih sedam razvojnih faza, ali najveću vrijednost bilježi u 1. razvojnom stadiju.

dalmatinski buhač ; piretrin ; razvojni stadij ; prirodne populacije

nije evidentirano