hrvatski

Što je autor "Perzeide" autoru "Gorgona"?

Brešanov roman Gorgone otvara cijeli niz pitanja vezanih uz dimenziju autora, njegovu ulogu u interpretativnom procesu i njegova prava nad značenjem. Cijeli je roman u određenom smislu prožet nametljivom autorskom intencijom kontrole nad čitateljem i kritičarom, a istaknuta potreba redukcije njihove uloge u interpretaciji u konačnici dovodi do toga da se pisanje fikcije i pisanje interpretacije napisane fikcije u Gorgonama razvija gotovo simultano. Pritom se u romanu pojavljuje više različitih sudionika naracije koji multipliciranjem autorskih instanci usmjeravaju recepciju utvrđujući moć subjekta pripovijedanja. Na prvoj, temeljnoj fabularnoj razini javlja se heterodijegetični pripovjedač, a na drugoj, lik Autora koji čitatelja uvlači u sâm čin pisanja Perzeide, „spjeva bez razloga“. U tom pseudo-epu koji simulira ex-tempore izvedbene okolnosti, umetnute su i (pseudo)autobiografske epizode u kojima se uzastopce iskazuju i propituju autorske namjere. No, zbog izostanka tematsko-motivskih poveznica s glavnim fabularnim tijekom, uz nametljive alegorijske potencijale mitskog teksta, otpočetka je jasno da autor Perzeide usmjerava i kontrolira tumačenje Gorgona u cjelini, što pripovjedača te razine približava konstruktu implicitnog autora koji preuzima apsolutnu kontrolu nad interpretacijom razvlašćujući čitatelja. Zaigranost autora Brešana s Brešanovim Autorom i Brešanovim pripovjedačem postmodernistička je igra koja računa na tezu o irelevantnosti autora dok pišući Perzeidu izjavljuje – „Moje ime je nevažno“. Polazeći od spornih mjesta strukturalističkog odbacivanja autora i intencionalnosti iz interpretacije, rekonstrukcija autorske prisutnosti u Gorgonama podsjetit će na „obranu autora“ E. D. Hirscha, kao i na relevantnost teorijskog okvira koji je 70-ih godina razvio Svetozar Petrović, suprotstavljajući se tada prevladavajućem zagovoru semantičke autonomije teksta razumijevanjem književnog djela kao „trodimenzionalne dijalektičke igre“. Radi pokušaja da se u interpretaciju Brešanova romana uvede intencionalnost, u ovom radu otvara se i kompleksno naratološko pitanje odnosa implicitnog autora (implied author, IA) i stvarnog autora (flesh-and-blood person, FBP) uključujući zaključke koje su o tom pitanju iznijeli Wayne Booth, Seymour Chatman, Shlomith Rimmon-Kenan i Wolf Schmid.

dimenzija autora, Gorgone, intencionalnost, implicitni autor, Perzeida, pravo na interpretaciju

nije evidentirano